مرگ چنارهای طولانی ترین خیابان خاورمیانه

از بین هزاران خیابان در پایتخت، تنها یکی شاه‌رگ حیاتی کلانشهر تهران است: ولیعصر. خیابان محبوب و پرخاطره تهرانی‌ها. خیابانی که یکی از نمادهای منحصربه فرد شهر تهران است. محبوبیت و شهرت ولیعصر تنها به خاطر رستوران‌های معروف، کافه‌های دنج و فروشگاه‌های بزرگ نیست. تنها سینماها و تئاتر‌ها و پاتوق‌های فرهنگی و هنری نیستند که این خیابان را دلپذیر کرده‌اند. حاشیه‌ سبز این خیابان یکی از مهم‌ترین عناصر زیبایی شریان اصلی شهر است؛ چنارهای بلندی که قدم به قدم از راه‌آهن تا تجریش ایستاده‌اند و به رهگذران سلام می‌کنند؛درختانی که روزگارانی لانه هزاران گنجشگ بود.اول گنجشگ ها رفتند و حالا این درختان پر سن و سال در سایه بی‌توجهی مسوولان، آلودگی هوا و آب، کم‌کم خشک می‌شوند و این خشک شدن بهانه‌ای شده تا ارّه شهرداری به جانشان بیفتد.

برخی از وب‌سایت‌های خبری روز سه‌شنبه 25 تیرماه خبر دادند بازهم عده‌ای شبانه درخت‌های قدیمی ولیعصر را می‌برند. پرس‌وجوی روز از برخی شهروندان تهرانی و شاهدان عینی هم این خبر را تایید می‌کند.

پیروز حناچی، مسئول تهیه‌ پرونده‌ ثبت ملی محور خیابان ولی‌عصر هم به "روز" می‌گوید: "هفتم دی‌ماه سال ۹۰ خیابان ولیعصر به عنوان طولانی‌ترین خیابان تهران و خاورمیانه ثبت ملی شد. چرا که ولی عصر یک خیابان منحصر به فرد است؛ نزدیک به ۲۰ کیلومتر طولش است و حدود ۸ هزار اصله درخت چنار در این خیابان وجود دارد که در دنیا کم نظیر است."

حناچی ادامه‌ می‌دهد: "عارضه‌های زیادی هم دامن این درختان را گرفته؛ خیلی‌هاشان پوسیده و مریض شده اند. به رسیدگی خاص و ویژه نیاز دارند. ولی برای مثال چون ما مکانیزم جلوگیری از آلودگی در جوی‌ها را نداریم خیلی وقت‌ها آلودگی از طریق جوی‌هایی که از خیابان‌های فرعی به خیابان اصلی می‌ریزد مشکلات زیادی ایجاد می‌کند."



سازمان میراث حضور خارجی ندارد!

"هدف از ثبت این خیابان، حفظ درخت‌های چنار، عناصر موجود در طول محور خیابان، چشم‌انداز ارتفاعات البرز و دیگر ارزش‌های این خیابان بود و در واقع هر چیزی که برای این موارد خطرساز باشد، برای خیابان ولی‌عصر و پرونده‌ی ثبتی آن تهدید محسوب می‌شود." اینها را حناچی می‌گوید و ادامه می‌دهد: "پس از ثبت ملی، وظیفه حفظ و نگهداری خیابان ولیعصر با سازمان میراث فرهنگی است."

از مسئول تهیه‌ پرونده‌ی ثبت ملی محور خیابان ولی‌عصر می‌پرسم آیا میراث به قوانینی که پس از ثبت لازم‌الاجرا می‌شود پایبند بوده است؛ حناچی پاسخش این است: "فعلا انگار میراث وجود خارجی ندارد در حالی که اتفاقا نگهداری از محل‌های ثبت شده، قوانین خیلی صریح و محکمی هم دارد."

او ادامه می‌دهد: "میراث فرهنگی براساس قانون مجازات اسلامی و هم قوانین موضوع میراث فرهنگی، می‌تواند نسبت به هر موضوعی که ثبت ملی شده باشد و مورد تعرض قرار بگیرد اقدام حقوقی انجام بدهد."

از این دکترای معماری و استاد دانشگاه می‌پرسم: آیا تا به حال میراث، قدمی برای حفظ درخت‌های ولیعصر برداشته است؟ او جواب می‌دهد: "خیر، در دوره های اخیر نقش میراث در پیگیری‌های حقوقی بسیار کمرنگ بوده است."



سهل‌انگاری شهرداری‌چی‌ها

شهر چنارها، لقب قدیمی تهران است. خیابان ولی‌عصر با نزدیک به ۱۵ هزار اصله درخت چنار در قلب پایتخت این لقب را برازنده تهران کرده بود. حالا اما از آن تعداد درخت تنها حدود ۷هزار اصله باقی مانده که تعداد زیادی از آن‌ها هم خشک و بیمار هستند. نیمی از این درختان در طی سال‌ها با سهل‌انگاری مسوولان شهری و دولتی از بین رفته‌اند. چنانچه یک فعال محیط زیست در ایران هم به "روز" می‌گوید: "صاحبان پاساژها و مجتمع‌های بزرگ در خيابان وليعصر بعضا برای اینکه درخت را از جلوی املاکشان بردارند عمدا باعث خشک شدن آن می‌شوند، نفت و تینر و... پای درخت می‌ریزند تا خشک شود. شهرداری هم بعد از مدتی می‌آید می‌برد و می‌رود."

او با ابراز تاسف از این شرایط می‌گوید: "قاعدتا و طبق ماده ۵۵ قانون شهرداری‌ها باید با متخلفان که درخت‌ها را به نابودی می‌کشند برخورد کنند اما متاسفانه بعضا با انگیزه‌های مالی و سهل‌انگاری‌ها این برخوردها انجام نمی‌شود"

پیش‌تر حسن پیراسته، عضو کمیته محیط زیست شورای شهر تهران هم گفته بود:" خشک شدن درختان خیابان ولیعصر، در مقابل برخی برجها و مراکز تجاری بزرگ به وضوح قابل مشاهده است، بدین صورت که جلوی این برجها، همه درختها از بین رفته یا رو به زوال است اما درختان بالا دست و پایین دست کاملاً سرحال هستند."

با خشک شدن این درختان و تایید آن توسط شورای پژوهشی و راهبردی سازمان پارک‌ها و فضای سبز، مجوز قطع برای این درختان صادر می‌شود.

پیروز حناچی در همین خصوص به "روز" می‌گوید: "شهرداری اگر درختی را، آن هم تحت اجبار قطع می‌کند، حداقل برای جواب دادن به افکار عمومی درخت جایگزین بشود و منطقا باید توضیح بدهند چرا درخت قطع شده است. به عنوان مثال برخی از درختان پوسیدگی دارند و چون روی معبر اصلی قرار دارند شرایط خطرناکی را به وجود می‌آورند."



آب و هوا هم موثر است

فعال محیط زیستی که با روز گفت‌و گو می‌کند معتقد است: "با وجود اینکه درختان خیابان ولی‌عصر سال‌هاست در شرایط بحرانی قرار دارند اما ما کوچکترین تلاشی برای حفظ‌ آنها از سوی مسوولان شهری نمی‌بینیم." به گفته او يكي از مهمترین دلايل خشك شدن چنار های خيابان وليعصر، که بارها هم از سوی فعالان محیط زیست به شهرداری گوشزد شده، سنگ‌فرش و آسفالت بودن کف جوی‌هاي اين خيابان است كه باعث می‌شود آب به ريشه درختان چنار نرسد. محصور شدن ریشه‌ درخت‌ها در سیمان یکی از مهمترین علل خشک شدن آن‌ها است.

به گفته این فعال محیط زیست، مقامات بارها وعده داده‌اند این شرایط را برای درختان تغییر بدهند اما تا کنون قدمی برنداشته اند. او یادآوری می‌کند: "متاسفانه شهرداری‌ها به مواد آيين نامه مربوط به قانون حفظ و گسترش فضاي سبز و جلوگيري از قطع بي رويه درخت در محدوده شهرها و حريم قانوني آن عمل نمی‌کنند."

او دیگر عامل خشک شدن چنارها را آلودگی هوا و آب می داند و می‌گوید: "چنارهای شمال خیابان ولی‌عصر وضعیت بهتری نسبت به دیگر نقاط این خیابان دارند. هر چه به سمت جنوب حرکت کنیم درختان آسیب‌دیده‌ بیشتری قابل رویت است."

او ادامه می‌دهد: "هم هوا در قسمت جنوبی شهر آلوده‌تر است و هم آبی که به درختان می‌رسد."

این فعال محیط زیست به طور اختصاصی عکس‌هایی را در اختیار روزآنلاین قرار داده که دو تای اول مربوط به ماه گذشته و سه تای بعدی مربوط به هفته پیش است. عکس‌ها به روشنی از تداوم تخریب درختان خیابان ولیعصر حکایت می‌کنند.