در شرايطي كه رهبر جمهوري اسلامي در جملاتی کوتاه از توافق هسته اي نظام با غرب استقبال كرده وکیهان از نقض توافق ژنو خبر داده و دوام آن را "یک ساعت" دانسته،عدم تاكيد بر حق غني سازي تهران در متن توافقنامه باعث جنجال در مجلس شده است. همزمان در حالي كه رئيس مجمع تشخيص مصلحت نظام به موضع گيري در خصوص اين اختلاف نظرها پرداخته، نخست وزير اسرائيل در واكنش به توافقنامه هفت كشور گفته است به آن تعهدي ندارد. از سوي ديگران عربستان سعودي، كويت و قطر هم روز يكشنبه هيچ واكنش رسمي به اين توافق نشان ندادند.و این همه در حالی ست که مذاکره کنندگان به تهران بازگشته و مورد استقبال مردمی قرار گرفته اند که شعار های شان اینهاست: یا حسین میرحسین / بعد از توافق ژنو، میریم سراغ میرحسین/نه توهین، نه تحریم،نه جنگ می خوایم نه تسلیم/زندانی سیاسی آزاد باید گردد...
آيت الله خامنه اي كه كمتر از سه ماه پيش خطاب به ديپلمات هاي جمهوري اسلامي خواستار "نرمش قهرمانانه" شده بود، روز گذشته پس از شكسته شدن يك دهه بن بست اتمي نظام،در پاسخ به نامه حسن روحانی نوشت: "ایستادگی در برابر زیاده‌خواهی‌ها همواره باید شاخص خطّ مستقیم حرکت مسئولان این بخش باشد، و چنین خواهد بود؛ ان‌شاءالله."
نامه ۶۵ کلمه ای آیت الله خامنه ای پاسخی بود به نامه ۳۵۹ کلمه ای حسن روحاني که بلافاصله پس از توافق اتمي خطاب به رهبر جمهوري اسلامي منتشر كرد و نوشت: "دستاوردهای قطعی این توافق اولیه، به رسمیت شناخته‌شدن حقوق هسته‌ای ایران و حراست از دستاوردهای هسته‌ای فرزندان این مرز و بوم بوده است و در کنار آن با توقف روند تحریم‌های ظالمانه، بخشی از فشارهای غیرقانونی در تحریم‌های یک‌جانبه برداشته و فروپاشی سازمان تحریم آغاز شده است."
اما نخستين كلمات آيت الله خامنه اي قابل تامل است؛ جايي كه توپ را در زمين حسن روحاني انداخته و نوشته است: "دستیابی به «آنچه مرقوم داشته‌اید» در خور تقدیر و تشکر از هیات مذاکرات هسته‌ای و دیگر دست‌اندرکاران است"؛ ادبياتی که امکان تفاسیر مختلف را باز گذاشته است.
ابهام در مورد حق غني سازي
محمد جواد ظريف و جان كري وزراي خارجه تهران و واشنگتن در كنفرانس هاي خبري پس از امضاي موافقنامه هسته اي در دو جهت متفاوت در قبال حق غني سازي جمهوري اسلامي اظهار نظر كردند؛موضوعي كه به تيتر يك ديروز سايت رجانيوز – نزديك به تيم احمدي نژاد- بدل شد: "ظریف: غنی سازی برای ایران به رسمیت شناخته شد/ کری: غنی سازی برای ایران به رسمیت شناخته نشده است؛ این یک غنی سازی با مدت محدود است."
جواد ظريف که از هم اکنون اعلام کرده ایران آماده مذاکره برای راه حل نهایی است،در كنفرانسي كه با خبرنگاران بين المللي داشته صراحتا گفته است " ق مسلم ما به‌وضوح در ان‌پی‌تی هست و این را می‌پذیرد که باید این حق پذیرفته شود. حداقل ۲ بار در متن توافق به‌وضوح اشاره شده که ایران این حق را دارد و برنامه غنی‌سازی ایران ادامه خواهد یافت."
در مقابل جان كري نيز در نشست مطبوعاتي خود گوشزد كرده: "ایران پذیرفته غنی سازی بالای ۵ درصد را متوقف کند و ذخیره خود را از بین ببرد. در حالی که ایران اکنون ۲۰۰ کیلوگرم اورانیوم ۲۰ درصد دارد که در ۶ ماه گذشته به صفر خواهد رسید و ایران سانتریفیوژهای جدیدی نخواهد ساخت و تنها اجازه جایگزین کردن دارد."
اما براساس متن توافق نامه ایران چه تعهداتی را بر عهده گرفته است: ایران برای یک دوره ۶ ماهه، اورانیوم را به سطح بالاتر از ۵ درصدغنی سازی نمی کند.فعالیت در تاسیسات هسته ای نطنز، فردو و راکتور اراک گستنرش نخو اهد یافت.محل های جدیدی برای غنی سازی ایجاد نمی شود...همچنین ایران موظف شده که امکان «دسترسی روزانه» بازرسان آژانس بین المللی اتمی به سایت های فردو و نطنز را فراهم آورد وبازرسان بتوانند به«صورت هدایت شده» به کارگاه های مونتاژسانتریفیوژ،تولیدروتور سانتریفیوژ، محل های نگهداری و معادن اورانیوم و تخلیص اورانیوم سرکشی کنند. در برابر ایران در ازای برداشتن این گام هابه مدت ۶ ماه با تحریم های جدیدی در ارتباط با پرونده هسته ای رو به رو نخواهدشد. برخی تحریم های اعمال شده بر طلا و فلزات قیمتی، بخش صنعت اتومبیل و همچنین صادرات صنعت پتروشیمی هم به حالت تعلیق در خواهد آمد و به این ترتیب حدود یک و نیم میلیارد دلارعایدات نصیب ایران خواهد شد...
به این ترتیب به نظر مي رسد توافق مذكور بر تعليق فوري غني سازي در سطح ۲۰ درصد تاكيد داشته و تعطيلي سايت فردو كه قبلا جزو شرايط ۱+۵ بود کنار گذاشته شده است. همزمان صحبت هاي مقامات آمريكايي مبني بر توقف توليد پولوتونيم نشان از آن دارد كه سايت اراك فعال خواهد ماند بدون آنكه اصلي ترين وظيفه آن يعني توليد آب سنگين ادامه پيدا كند.
تنش در بهارستان
توافق هسته ای و بحث های پیرامون آن، اگرچه خوشحالي ديپلمات هاي ايراني و غربي و همچنين حمايت شهروندان در شبكه هاي اجتماعي را به همراه داشته اما باعث آرامش اصولگرايان مجلس نهم نشد و بهارستان را به تشنج کشید.
تنش اصلي ميان حميد رسايي و محمد حسن ابوترابي فرد شكل گرفت. پس از آنكه نايب رئيس مجلس نهم در نطق پیش از دستور خود در صحن علنی مجلس از "تلاش ارزشمند" ديپلمات هاي مذاكره كننده و "به ويژه" وزيرخارجه تقدير كرد، حميد رسايي از نمايندگان نزديك به دولت قبلي به سختي عليه اين مواضع واكنش نشان داد و گفت : " سؤال این است که نمایندگان مردم در مجلس هنوز در جریان توافقنامه بین ایران و ۱+۵ نیستند و من تعجب می‌کنم آقای ابوترابی‌فرد صبح امروز چه چیزی را تبریک گفت، ما اصلا نمی‌دانیم چه چیزی بین ایران و ۱+۵ توافق شده است."
وي همچون رجانيوز، اختلاف نظر ميان وزراي خارجه دو كشور بر سر حق غني سازي تهران را مورد تاكيد قرار داد و تصريح كرد: "سؤال این است که در حال حاضر یک توافقنامه‌ای در مذاکرات هسته‌ای بین جمهوری اسلامی ایران و ۱+۵ انجام شده که وزیر خارجه ایران یک چیز می‌گوید، نماینده آمریکا مطلب دیگری بیان می‌کند، رئیس‌جمهور آمریکا چیز دیگری می‌گوید و خود تلویزیون ایران هم ضد و نقیض بودن این سخنان را اعلام می‌کند."
اتفاق نظر هاشمي رفسنجاني و فابيوس
در اين ميان آيت الله هاشمي رفسنجاني كه پيش و پس از انتخابات از حسن روحاني و ديپلماسي اش حمايت كرده وارد كارزار شد و ساعاتی پس از انتشار متن این توافقنامه گفت: "درست است که ننوشته حق غنی سازی برای ایران محفوظ است، اما این موضوع در قرارداد ایران با ان پی تی مورد اشاره قرار گرفته است و به طور طبیعی هر کشوری که حق دارد از صنعت صلح‌جویانه هسته‌یی استفاده کند می‌تواند غنی‌سازی هم بکند."
رئيس مجمع تشخيص مصلحت نظام كه صبح روز يكشنبه در مراسم معارفه علی اکبر ولایتی به عنوان رئیس مرکز تحقیقات استراتژیک سخنراني مي كرد در ادامه افزود: "آنها از این کلمه ابا داشته‌اند، چون می‌خواستند چیزی در دست داشته باشند، به هر حال فرقی هم نداشت چون عملا گفتند شما می‌توانید ادامه دهید و اگر می‌گفتند حقتان است کشورهای دیگر هم وارد می‌شدند و می‌گفتند ما هم حق داریم."
به نظر مي آيد حرف هاي لوران فابیوس وزير خارجه فرانسه هم استدلال هاي رئيس جمهور پيشين كشور را تاييد مي كند. فابيوس كه دو هفته پيش به دليل مخالفت با پيش نويس توافقنامه ميان تهران و ۱+۵ به چهره اي نامحبوب ميان ايرانيان بدل شده بود روز يكشنبه تصريح كرد: "توافقنامه میان ایران و ۱+۵ بر حق ایران برای غنی‌سازی صلح‌آمیز تاکید می‌کند ولی هر گونه دسترسی ایران به تسلیحات هسته‌ای را مسدود می‌سازد."
اسرائيل : دنيا خطرناك تر شد
اما به جز چهره هاي سياسي افراطي و رسانه هاي تندرو در داخل كشور، بنيامين نتانياهو نخست وزير دست راستي اسرائيل نيز از توافقی كه نيمه شب يكشنبه در ژنو حاصل شد خشنود نيست. وي توافقنامه امضا شده ميان جمهوري اسلامي و شش ابر قدرت جهان را يك "اشتباه تاريخي" خوانده و نه يك "توافقنامه تاريخي"؛ اشتباهي كه به باور رهبر اسرائيل دنيا را از ديروز "به مکان خطرناک‌تری" تبدیل كرده است.
نخست وزير اسرائيل كه نظام اسلامي را تهديدي عليه موجوديت خود مي داند گفته است که "هرگز به اين توافق بد و خطرناک متعهد نخواهد بود" و در عين حال متذكر شده است: "اسرائيل حق دفاع از خود را برای خويش محفوظ می‌داند و تنها به توان خود متکی است."
جان كري: اسرائيل امن تر شد
اما جان كري كوشش كرده است تا به نتانياهو بگويد وي امنيت اسرائيل را بهتر از نخست وزير اين كشور درك مي كند. وزير خارجه آمريكا در پاسخ به انتقادات نتانياهو گفته است: "باور دارم از امروز تا شش ماه آينده در واقع اسرائيل امن‌تر از ديروز است، چرا که ما اکنون ساختار و مکانيسمی را در اختيار داريم که می‌توانيم زمان مورد نياز آنها برای اقدام و حرکت (در جهت ساخت سلاح هسته‌ای) را بيشتر (طولانی تر) کنيم."
سكوت عربستان، قطر و كويت
توافق مذكور همچنين سكوت معنا دار عربستان سعودي، قطر و كويت را به همراه داشته است. سه كشوري كه در سال هاي اخير تنش هاي بسياري با جمهوري اسلامي داشته اند. به گزارش بي بي سي يك مقام دولتی عربستان سعودی كه نامش افشا نشده گفته است: "هنوز همه جزییات را نمی دانیم اما دولت سعودی در خصوص مذاکرات با ایران نگران بوده و از برقراری توافق با ایران ناخوشنود است. الان نگرانی در باره تهدیدات در این منطقه زیاد است."
عبدالله العسگر، رئیس انتصابی کمیته روابط خارجی عربستان سعودی هم می گوید: "نگران این هستم که ایران چیزی را از دست داده باشد تا چیز دیگری را به صورت سیاست های منطقه ای در عوض آن از قدرت های جهانی گرفته باشد. و من از این نگران هستم که آنها فضا و آزادی عمل بیشتری در منطقه به ایران داده باشند."
سايت ديپلماسي ايراني – نزديك به صادق خرازي، سفير سابق تهران در پاريس و از دوستان نزديك ظريف- در اين ارتباط نوشته است: "تا زمانی که العسگر این سخنان را بیان می کرد عربستان سعودی هیچ موضعگیری رسمی نداشته است و وی هم تاکید می کند که صرفا نظرات شخصی خود را بیان می کند. دیگر کشورهای عرب سنی منطقه هم روز یکشنبه از ابراز نظر رسمی خودداری کردند."
