چندی پیش دکتر صادق زیبا کلام در یک کنفرانس دانشجویی با حضور حسین الله کرم در دانشگاه قزوین اظهار داشت: «من یک موی محمد بن عبدالله را به صد تا کوروش، داریوش، خشایار و گذشته ایران، تخت جمشید وپرسپولیس نمی‌دهم. شما اگر به دانشگاه تهران بیایید واز دانشجویان من بپرسید که آیا آقای دکتر زیبا کلام عید نوروز را به شما تبریک می گوید یا نه، یک دانشجو هم پیدا نمی کنید که بگوید آقای دکتر زیبا کلام عید نوروز را تبریک می گوید. می دانید چرا؟ چون من آن را خیلی قبول ندارم. از نظر من عید، دو عید قربان وعید فطر است همان دو عیدی که رسول الله جشن گرفته وبزرگ دانسته است.»
مجموعه جهانی و تاریخی تخت جمشید امسال نیز با آغاز فصل زمستان و شروع بارندگی ها از گزند نفوذ آب و یخ بستن شیارهای این مجموعه بناهای تاریخی و آبگرفتگی محوطه در امان نیست.
به گزارش خبرنگار مهر، اواخر سال ۸۹ خبرگزاری مهر از آبگرفتگی در تخت جمشید و آسیب ناشی از آن که هرساله متوجه این بنای تاریخی می شود گزارشی را منتشر کرد. این بنای تاریخی هر سال با شروع فصل بارندگی بامشکل نقوذ آب به داخل شیارهای بنا و آب گرفتگی در محوطه‌های آن مواجه می شود به طوریکه پایه ستونهای این بناهای ۲۵۰۰ ساله را نیز در غرق در آب باران می کند.
انتشار تصاویر آبگرفتگی در این مجموعه جهانی باعث شد تا کارشناسان میراث فرهنگی نسبت به این موضوع واکنش نشان دهند. آنها معتقد بودند که به دلیل بالا بودن میزان بارش باران در منطقه تخت جمشید، معمولا آب در داخل کاخ ها و محوطه جمع می شود و چون این بناها شیب بندی مناسبی ندارند، آب باران در این مناطق تجمیع شده و پی بناها که در اکثر نقاط از خاک و شن پر شده اند را پر می کند. از سوی دیگر به دلیل وجود شیارهای گسترده در بناها، آب باران به داخل شیار و ترکها نفوذ پیدا کرده و پس از آنکه دمای هوا رو به سردی رفت، آب موجود در شیار یخ می بندد و موجب ترک بیشتر آن بنا می شود.
از آنجا که در زمان ساخت تخت جمشید، سیستم فاضلاب هم تعبیه شده بود تا در چنین مواقعی آب به خارج محوطه برود، بودجه‌ای برای بازگشایی آبراهه‌های تخت جمشید که ۷۰ سال معطل مانده بود، تخصیص یافت تا این اقدام و مجموعه تخت جمشید دیگر با مشکل آبگرفتگی مواجه نشود.
حتی در این باره، مازیار کاظمی مدیر داخلی پیشین مجموعه تاریخی تخت جمشید گفته بود که لایروبی کانال‌ها جهت دفع آبهای سطحی در سالهای ۸۲ و ۸۳ طی دو فاز مورد توجه خاصی قرار گرفته و اتفاقی که هم اکنون شاهد آن هستیم به دلیل دنبال نشدن فاز سوم دفع آبهای سطحی است. اما فاز سوم به دلیل نبود بودجه اجرا نشده است.
وی درباره بودجه مورد نیاز برای تکمیل فاز سوم گفت: فاز اول در سال ۸۲ و فاز دوم سال ۸۳ اجرا شد. در سال ۸۴ برای فاز سوم بودجه‌ای بین ۵۰ – ۶۰ میلیون تومان نیاز بود که طبیعتا تورم این بودجه را در سال جاری به ۱۴۰ – ۱۵۰ میلیون تومان افزایش داده است.
با این حال مشکل بازگشایی آبراهه های تخت جمشید حل شد اما نه به صورت کامل. حتی در سالهای اخیر اگرچه راه حل هایی برای حفاظت این بناها در مقابل رطوبت مثل ساخت سایبان فلزی بر روی پلکان شرقی کاخ آپادانا و پلکان شمالی کاخ شورا، ایجاد کانال هواکش پشت پلکان شرقی کاخ آپادانا و یا ایجاد سایبان فلزی بر روی نقش برجسته بار عام در بنای خزانه و … اجرا شد اما باز هم امسال با شروع فصل بارندگی این مجموعه ثبت شده در فهرست میراث جهانی با مشکل آبگرفتگی در محوطه ها مواجه شده است.
چتری برای مجموعه پاسارگاد!
نه تنها تخت جمشید بلکه مجموعه بناهای پاسارگاد نیز مانند آرامگاه کوروش بزرگ، باغ پادشاهی پاسارگاد، کاخ دروازه، پل، کاخ بار عام، کاخ اختصاصی، دو کوشک، آرامگاه کمبوجیه و کاروانسرای مظفری از بارش باران در امان نیستند. برای حل این مشکلات، معاون میراث فرهنگی استان فارس به خبرنگار مهر گفته بود که کاخهای بارعام و اختصاصی در مجموعه تاریخی و جهانی پاسارگاد با اعتباری نزدیک به یک میلیارد و ۷۰۰ میلیون تومان در مساحتی حدود ۶ هزار متر مربع مسقف می شوند.
عبدالرضا نصیری، آسیب بزرگ بناهای تاریخی از جمله کاخ های پاسارگاد را یخ زدگی شبانه در زمستان دانست و گفت: بعد از بارندگی، رطوبت نزولی وارد شکاف سنگ ها شده و باعث یخ زدگی و ترکیدگی سنگها می شود پس باید از بارش مستقیم باران روی این شکافها جلوگیری می شد.
معاون میراث فرهنگی استان فارس با بیان اینکه این مشکل در تخت جمشید نیز وجود دارد اما سنگ های تخت جمشید از سنگهای پاسارگاد مقاوم تر هستند ادامه داد: سنگ های پاسارگاد از یک نوع سنگ گرانیت خاصی تشکیل شده که تا ترک نخورده اند محکم هستند اما با یک ترک و یخ زدگی کوچک سرعت فرسایش سنگ ها افزایش پیدا کرده و ورق ورق می شود. این سقف ها را در کمال شرمندگی نصب می کنیم چون حفظ سنگها از نگه داشتن منظر بصری کاخها بیشتر اهمیت دارد.
اما گویا بودجه سازمان میراث فرهنگی برای مسقف کردن مجموعه پاسارگاد نیز کافی نبود تا این اقدام حفاظتی انجام شود.
با این حال مدیران مجموعه تخت جمشید و پاسارگاد پاسخگوی در مورد شرایط تخت جمشید را منوط به اجازه مدیرکل روابط عمومی سازمان میراث فرهنگی برای انجام مصاحبه آنها دانستند. روابط عمومی این سازمان نیز تا کنون پاسخگوی این مسئله نبوده و نیست!
